مهریه، مال منقول و غیرمنقولی است که زوجین در زمان عقد نکاح بر سر آن توافق کرده و پس از جاری شدن خطبه عقد، زوج مکلف به پرداخت آن بوده و زوجه مالک آن است. در این مقاله سعی بر این داریم تا عواقب اجرا گذاشتن مهریه را بررسی کرده و علل آن را توضیح دهیم.
انواع مهریه بر اساس نوع مطالبه
طبق ماده 1082 قانون مدنی، زوج در هنگام ازدواج مبلغی را به عنوان مهریه برای همسر خود در نظر می‌گیرد. مهریه ممکن است پول نقد، سکه طلا، ملک و … باشد. پس از عقد نکاح، زن با توجه به نوع عنوان شده در عقدنامه چه قصد جدایی داشته باشد و چه قصد ادامه زندگی، می‌تواند نسبت به اجرا گذاشتن مهریه اقدام نماید.
مهریه عندالمطالبه:
چنانچه مهریه تعیین شده، عندالمطالبه باشد زن به محض جاری شدن خطبه، مالک مهریه بوده و می‌تواند آن را مطالبه نماید و زوج در صورت نداشتن استطاعت مالی، اعلام اعسار می‌کند.
مهریه عندالاستطاعه:
زمانی که در عقدنامه، مطالبه مهریه مشروط به استطاعت زوج باشد و یا به عبارتی عندالاستطاعه باشد، زوجی فقط با اثبات استطاعت زوج، قادر به مطالبه مهریه خواهد بود و امکان جلب شوهر از طریق دادگاه وجود ندارد. در این مهریه، زوج نیازی به اعلام اعسار ندارد و فقط زوجه باید استطاعت زوج را ثابت کند.
بیشتر بخوانید : وکیل طلاق توافقی چه وظایفی دارد؟
تبعات یا عواقب به اجرا گذاشتن مهریه
در ایران باوجود اینکه دین اسلام یعنی شرع و قانون، مهریه را حق زن می‌داند، زن پس از اجرا گذاشتن مهریه با عواقب مختلفی مواجه می‌شود. مهم‌ترین عواقب اجرا گذاشتن مهریه، خراب شدن رابطه با همسر و حتی در برخی موارد، اقدام زوج برای طلاق است. در فرهنگ عامه، این جمله رایج است که «چه کسی مهریه را گرفته و چه کسی داده» و اجرا گذاشتن مهریه در زمان صلح طرفین، غالباً نامتعارف است.
از دیگر عواقبی که زوجه متحمل می‌شود هزینه دادرسی بالا و در کنار آن طولانی بودن زمان بررسی پرونده و پیچیده بودن روند آن است که در زیر به توضیح آن می‌پردازیم.
هزینه دادرسی
عقدنامه یک سند رسمی است که مواردی که در آن قید می‌شود از طریق قضایی قابل پیگیری است. یکی از این موارد، مهریه است که زن در صورت تمایل به مطالبه آن می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و با ارائه دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی، نسبت به مطالبه آن اقدام کند. چنانچه مهریه، سکه و پول است با توجه به اینکه دادخواست مالی است زوجه باید یک بیستم مبلغ کل مهریه معادل نیم عشر دولتی یا 5/3 درصد مبلغ کل مهریه را به عنوان هزینه دادرسی پرداخت نماید. این مبلغ پس از صدور حکم مهریه از سوی مرد بازگردانده می‌شود؛ اما برای شروع دادرسی و به جریان افتادن پرونده، زن موظف به پرداخت آن است. در بیشتر موارد، بالا بودن میزان هزینه دادرسی موجب پشیمانی زوجه از مطالبه مهریه می‌شود. در این زمان قانون راه‌حلی برای زن قرار داده که نسبت به پرداخت هزینه دادرسی اعلام اعسار کند. اثبات اعسار از طریق استشهادیه و شهادت دو شهود انجام گرفته و چنانچه زن معسر شناخته شود بدون هزینه دادرسی پرونده بررسی می‌شود.
روند طولانی بررسی مهریه
یکی از عواقب اجرا گذاشتن مهریه، متحمل شدن روند طولانی و زمان‌بر به اجرا گذاشتن آن است که در برخی موارد ممکن است سال‌ها به طول انجامد. این سوالی رایج است که برای به اجرا گذاشتن مهریه کجا باید رفت؟
بیشتر بخوانید : شرایط گرفتن مهریه بعد از طلاق چگونه است؟
روش های اجرا گذاشتن مهریه
اجرا گذاشتن مهریه از سه روش شورای حل اختلاف، دادگاه و اجرای ثبت، امکان پذیر است. بهترین روش به اجرا گذاشتن مهریه را بررسی میکنیم.
اجرا گذاشتن مهریه از طریق شورای حل اختلاف
برای مطالبه مهریه از طریق شورای حل اختلاف باید میزان مهریه کمتر از 200 میلیون ریال باشد و در صورت بیشتر بودن آن به دادگاه باید مراجعه کرد.
اجرا گذاشتن مهریه از طریق دادگاه
در این روش ابتدا باید به دفتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کرده و دادخواست مهریه را تنظیم کرد. برای ثبت این دادخواست در همان ابتدای کار باید هزینه دادرسی را پرداخت کرد. در صورت پرداخت، پرونده به دادگاه ارجاع داده می‌شود. در زمان ثبت دادخواست همراه داشتن مدارکی شامل اصل شناسنامه، اصل کارت ملی، اصل سند ازدواج و در صورت امکان، کپی شناسنامه و کارت ملی شوهر الزامی است. غالباً زوج زمانی که متوجه دادخواست زوجه می‌شود اموال منقول و غیرمنقول خود را به غیر منتقل می‌کند تا در صورت اعلام اعسار محکوم نشود. به همین خاطر باید در همان ابتدای کار دادخواست توقیف اموال را بدون پرداخت هزینه دادرسی مطالبه نمایید تا امکان انتقال اموال به غیر حین دادرسی ملغی شود.
اجرا گذاشتن مهریه از طریق اجرای ثبت
در این روش، زوجه با مراجعه به دفتر ازدواجی که عقد رسمی در آن صورت گرفته است درخواست کتبی خود ارائه می‌دهد. صدور اجراییه درخواست با شرایط زیر قابل‌اجرا است:
- مطالبه مهریه به‌موجب سند رسمی باشد و در دفترخانه به ثبت رسیده باشد.
- مهریه منجز باشد؛ یعنی به صورت مشخص در عقدنامه قیدشده باشد.
- برای پرداخت مهریه، زمان مشخصی تعیین نشده باشد.
چنانچه مهریه زن شرایط بالا را داشته باشد دفترخانه رسمی پس از طی مراحل صدور اجراییه، اجرا گذاشتن مهریه را به زوج ابلاغ کرده و زوج 10 روز مهلت پرداخت دارد و در صورت اعسار باید اعلام کرده و راهی برای پرداخت مشخص کند. چنانچه زوج اقدامی انجام ندهد معادل مهریه از اموال وی توقیف شده و در صورت عدم مراجعه مجدد زوج، اموال توقیفی به مزایده گذاشته می‌شود.
هزینه وکیل برای اجرای گذاشتن مهریه چقدر است؟
هر سه روش مطالبه مهریه بسیار زمان‌بر و پیچیده بوده و بهترین راه، کمک گرفتن از یک وکیل مهریه خبره است که این نیز به معنی متحمل شدن هزینه دیگری در روند بررسی است.
هزینه وکیل مانند سایر دعاوی در قالب عقد خصوصی بین وکیل و موکل قابل‌توافق است و هر وکیلی با توجه به تخصصی که دارد و شرایط پرونده، مبلغی را به عنوان حق‌الوکاله مشخص می‌کند؛ اما اگر توافقی صورت نگرفته، طبق تعرفه قانون وکالت بر مبنای درصدی از مهریه محاسبه می‌شود. طبق این تعرفه برای مطالبه تا 10 میلیون تومان 6 درصد، از 10 تا 100 میلیون تومان 4 درصد، بیشتر از 100 میلیون تا 500 میلیون تومان 3 درصد و بالای 500 میلیون تومان 2 درصد از مبلغ کل مهریه به عنوان هزینه برای وکیل در نظر گرفته می‌شود.
جمع بندی
همان‌طور که گفته شد مهریه جزو دارایی زن به حساب آمده و پس از عقد نکاح قابل مطالبه است؛ اما در ایران عواقب اجرا گذاشتن مهریه بسیار است. عرف، مطالبه آن را متعارف ندانسته و غالباً مطالبه آن به معنی جدایی و پایان عقد نکاح است. معدود مواردی وجود دارد که زوج پس از دادن مهریه راضی به ادامه زندگی باشد.
در کنار این مشکل، هزینه بالای دادرسی و پیچیدگی آن بر مشکلات زوجه در راه رسیدن به حق قانونی خود اضافه کرده است. بهترین راه برای رسیدن زن به مهریه، توافق با مرد و اجرا گذاشتن آن در شرایط مصالحه است. اگر این امر امکان‌پذیر نبود، داشتن بهترین وکیل خانواده در تهران که در این زمینه تجربه کافی داشته باشد در مطالبه این حق قانونی کمک بسیاری به زوجه می‌کند.
