تصرف عدوانی چیست؟
هرگاه فردی ملک شخصی را با زور و اجبار بدون رضایت صاحب ملک در اختیار بگیرد، آن کار را تصرف عدوانی گویند. تصرف مال غیر منقول بدون رضایت صاحب ملک، تعریف دیگری از این تصرف است.
در این نوع از تصرف مهم نیست که شما صاحب ملک یا مستاجر باشید، در صورت تصرف بدون رضایت از جانب کسی، به دادگاه می‌توان شکایت برد و دادگاه به مالک یا مستاجر بودن شما کاری ندارد و شکایت فقط در مورد اموال غیر منقول صدق می‌کند.
به جهت شکایت و رفع تصرف، سه رکن سبق تصرف خواهان، لحوق تصرف خوانده و عدوانی بودن تصرف خوانده لازم و ضروری است.
انواع تصرف عدوانی
بر طبق آنچه در قانون آمده، تصرف عدوانی به دو بخش کیفری و حقوقی تقسیم میشود. در هر کدام از این دو نوع اعلام شکایت کنید، نمی‌توانید آن را تغییر دهید. پس با دقت به نکاتی که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم، توجه داشته باشید.
تصرف عدوانی کیفری: این نوع تصرف مربوط به تصرف مالی است که از جانب شخصی بوده که از این متعلق بودن مال به افراد دیگر؛ اطلاع کامل دارد.
این کار بر طبق قانون جرم و در صورت اثبات، برای فرد زندانی یک ماه تا یک سال را به همراه خواهد داشت و این تصرف مربوط به اموال غیر منقول بوده و شخص شاکی بایستی مالکیت مال غیرمنقول را به اثبات برساند.
تصرف عدوانی حقوقی: میان تصرف عدوانی کیفری و حقوقی شباهت‌های بسیار و تفاوت‌های اندکی است؛ و تفاوت‌ها عبارتند از عدم نیاز به احراز مالکیت قبلی در تصرف حقوقی، اما در تصرف کیفری بر طبق ماده ۶۹۰ باید این امر صورت گیرد.
تفاوت دیگر میان این دو تصرف؛ مرتبط با رکن روانی است؛ به این معنی که دادگاه تشخیص می‌دهد که فرد متخلف از این که مال در مالکیت شخص دیگری بود، اطلاع داشته یا خیر؟
در مورد تفاوت آخر در تصرف حقوقی حتما فرد شاکی باید دادخواست حقوقی ارائه دهد. در تصرف کیفری صرف ارائه شکایت کیفری کافی خواهد بود.
بیشتر بخوانید: وصیت زاید بر ثلث چیست؟
تصرف عدوانی کیفری و حقوقی
این دعوا یک نوع از دعوا حقوقی محسوب خواهد شد، ولی با توجه به این نکته که هم به شکل کیفری و هم به شکل حقوقی بوده؛ امکان پیگیری برای فرد شاکی وجود دارد.
در دعوای حقوقی، حتما باید به دادگاه مراجعه کنید و به اثبات مالکیت نیازی نیست. در صورتی که به شکل کیفری اقامه دعوا کنید، ماکیت خود را باید به ثبت برسانید.
در این دعاوی کیفری سوء نیت مجرم باید اثبات شود، در حالی که در دعوی حقوقی نیازی به این کار نیست.
تصرف عدوانی کیفری چیست؟
اگر بخواهیم تصرف عدوانی کیفری را تعریف کنیم، باید عنوان کنیم که تصرف مالی که متعلق به شخص دیگری است و خود فرد متخلف از این مسئله آگاهی دارد که آن مال در مالکیت فرد دیگری بوده و او تصرف کرده است.
اگر فرد دارای مالکیت مال؛ ادعای شکایت کند و شکایت خود را دادگاه به اثبات برساند، شخص متخلف مجرم شناخته خواهد شد و قاضی در صدور رای برای زندان از یک ماه تا یک سال را برای او می‌تواند در نظر بگیرید.
توجه کنید که مال متصرف شده باید یک مال غیر منقول باشد و شاکی هم مالکیت خود را به اثبات برساند، که این نکته بسیار مهم در تصرف عدوانی کیفری خواهد بود.
نمونه رای تصرف عدوانی کیفری
در این بخش نمونه‌ای از رای دادگاه بدوی در رابطه با تصرف عدوانی را برای شما بیان خواهیم کرد.
در خصوص شکایت شخصی بر علیه فردی دیگر در ارتباط با تصرف عدوانی؛ دادگاه پس از بررسی اظهارات شاکی و متهم و مطالب پرونده، به این نتیجه می‌رسد که اصل سند از آن شخص متهم است و شاکی ادعای خود را به اثبات نرسیده است.
لذا با وجود این ادله، بر طبق بند الف از ماده ۱۷۷ قانون آیین دادرسی قرار منع تعقیب برای متهم صادر خواهد شد و شخص شاکی بیست روز برای فرصت دارد تا به رای صادر شده اعتراض کند که در دادگاه تجدید نظر این شکایت مجددا بررسی شود.
احراز مالکیت در تصرف عدوانی
در زمانی که تصرف عدوانی در مورد ملکی از جانب شخصی صورت گرفت، صاحب ملک می‌تواند اقدام به شکایت در مراجع قضایی کند.
پس از طرح شکایت از سوی شاکی، او باید به دادگاه سند و یا اسنادی را ارائه دهد که صاحب اصلی ملک است.
در اصل بر طبق قانون؛ احراز مالکیت شاکی مبنی بر داشتن سند مالکیت رسمی و ارائه آن در زمان شکایت، بسیار واجب خواهد بود.
بیشتر بخوانید: چگونه از وکیل دعاوی بانکی در امور بانکی مشاوره بگیریم؟
مهلت شکایت تصرف عدوانی
بر طبق شکایت شاکی نسبت به شخص مجرم، مقررات حقوقی یا کیفری تصرف عدوانی اعمال میشود. حال سوال این جا است که این شکایت بر طبق قانون رفع تصرف عدوانی تصویب شده در سال ۱۳۵۲ انجام میشود یا بر اساس آیین دادرسی مدنی و قانون مجازات اسلامی؟
بر طبق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی مهلت برای شکایت، محدودیت زمانی وجود ندارد. شخص شاکی انتخاب می‌کند که مجرم بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی تحت پیگرد کیفری قرار بگیرد یا بر حسب قانون تصویب شده سال ۱۳۵۲ با او عمل شود.
تصرف عدوانی در ملک مشاع
در ماده ۱۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی آمده است که اگر چند نفر به شکل مشاع یک مال غیر منقول را به گونه اشتراکی در تصرف خود داشته باشند و در این میان یک نفر یا چند نفر امکان استفاده از آن مال را به سایرین نمی‌دهند، یا در زمان استفاده مزاحمت برای بقیه ایجاد می‌کنند، در این زمان آن افراد یا فرد می‌توانند ادعای تصرف عدوانی در دادگاه انجام دهند.
از آن جایی که ادعای تصرف به زور در مشاع مشخص شده است؛ در صورت اثبات در دادگاه، قاضی حکم به رای تصرف به قهر ملک مشاع را خواهد داد.
تصرف عدوانی در ملک ورثه‌ای
از جمله مشکلات بزرگی که در بین خانواده‌های ایرانی شکل می‌گیرد، تصرف عدوانی ملک ورثه‌ای است.
وقتی شخصی فوت می‌کند؛ اموال او بین خانواده و ورثه تقسیم خواهد شد. حال در این میان یک ملک امکان دارد که به شکل مشاع، چند نفر در مالکیت آن اشتراک داشته باشند و این جا اگر یکی از ورثه برای بقیه مشکل ایجاد کند، مسأله تصرف عدوانی در ملک مشاع مطرح میشود.
اما در برخی موارد یکی از ورثه در آن ملک بدون اجازه دیگران و در بیشتر مواقع به شکل مخفیانه تصرف عدوانی ورثه‌ای را انجام می‌دهد؛ مثلاً در آن زمین یا مال، بنایی ایجاد می‌کند یا به شخص دیگری اجاره می‌دهد.
در این زمان سایر ورثه با در اختیار داشتن گواهی انحصار وراثت می‌توانند به مراجع قضایی مراجعه کنند و درخواست خلع ید یا اجرت المثل کنند.
تصرف عدوانی زمین کشاورزی
در تصرف عدوانی کشاورزی، یک شخص با توسل به زور یا بدون اطلاع صاحب ملک اقدام به تصرف زمین کشاورزی شخص نموده است.
بر طبق قانون ۱۷۴ قانون آیین دادرسی، اگر صاحب زمین اقدام به شکایت کند و دادگاه حق را به فرد شاکی بر طبق قانون و اسناد زمین دهد، قاضی حکم می‌دهد که از ادامه کاشت درخت و کشت و زرع، جلوگیری شود یا آثار موجود شخص متهم در زمین کشاورزی را از بین ببرند.
مطالبه خسارت تصرف عدوانی
شخصی بدون رضایت صاحب ملک اقدام به تصرف عدوانی کرده است. حال صاحب ملک شکایت نامه تنظیم می‌کند و به دادگاه در کنار مدارک مرتبط به صاحب ملک بودن را ارائه می‌دهد.
دادگاه پس از بررسی‌های لازم به این نتیجه می‌رسد که حق با شاکی است؛ پس حکم و رای خود را مبنی بر پرداخت اجرت المثل ایام تصرف به همراه پرداخت جبران خسارت دادرسی را می‌دهد و شخص متهم بیست روز فرصت دارد تا اعتراض کند.
اگر در دادگاه تجدید نظر این رای پذیرفته شود، شخص متهم ملزم به پرداخت این خسارت خواهد بود.
ما در موسسه حقوقی طرح صلح میزان با بکارگیری مجرب‌ترین وکیل ارث سعی بر کسب رضایت موکلین محترم داریم.
