نفقه چیست؟
به موجب عقد نکاح، حقوق و تعهداتی برای زوج و زوجه ایجاد می‌شود. یکی از حقوق زنان پس از ازدواج، نفقه است که از سوی مرد پرداخت می‌شود. بر همین اساس در صورتیکه زوج از پرداخت نفقه اجتناب کند، زوجه می‌تواند به جرم ترک انفاق از همسر خود شکایت کند. بر طبق قانون، نفقه شامل کلیه نیازهای متعارف زن مانند: مسکن، لباس، خوراک، پوشاک، هزینه‌های درمانی و … است. در ادامه این مطلب با بررسی قانون جدید نفقه، به نحوه پرداخت نفقه، شرایط و مقررات آن می‌پردازیم؛ همراه ما باشید.
اعسار نفقه چیست؟
اعسار به دو حالت نسبی و مطلق قابل تقسیم است. زمانیکه مرد توان پرداخت نفقه را ندارد می‌تواند تقاضای اعسار کند که این اعسار نسبی خواهد بود و شخص معسر باید به صورت اقساطی و تحت شرایط تعیین‌شده توسط دادگاه نفقه را بپردازد. نفقه معوقه، نفقه عقب‌افتاده زوجه و یا فرزندان است که قابل مطالبه و بر ذمه مرد است. مرد می‌تواند برای پرداخت نفقه معوقه نیز مانند نفقه حال، درخواست اعسار نماید.
شرط پرداخت نفقه چیست؟
شاید بپرسید که در چه صورت نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که نفقه زوجه تنها در صورتی پرداخت می‌شود که از زوج به صورت کامل تمکین کند. به عبارت دیگر زوجه باید تمکین عام و خاص داشته باشد. تمکین عام به معنی فرمانبرداری در امور کلی زندگی و تمکین خاص به معنی روابط زناشویی است.
بیشتر بخوانید : شرایط گرفتن مهریه بعد از طلاق
میزان نفقه چقدر است؟
در قانون برای نفقه مبلغ مشخص و دقیقی تعیین نشده است. بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه زن عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت او که با توجه به عرف تعیین می‌شود. بنابراین موارد مذکور در این ماده مانند لباس، مسکن و یا هزینه‌های درمانی، صرفا مصادیقی از نفقه هستند. بر همین اساس فرمول محاسبه نفقه زن و تعیین مقدار نفقه به شرایط، عرف، محل زندگی زوجه پیش از ازدواج، وضعیت مالی زوج، نیازهای متعارف زن و طبقه خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی او بستگی دارد.
میزان نفقه توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌شود و مبلغ تعیین‌شده تا ۷ روز توسط زوجین قابل اعتراض است.
نفقه در دوران عقد
عقد نکاح به دو صورت دائم یا موقت منعقد می‌گردد. در عقد موقت زوجه نمی‌تواند از زوج نفقه دریافت کند مگر در صورتیکه در این باره پیش از عقد توافقی صورت گرفته باشد. زوجه تنها زمانی می‌تواند از زوج در دوران عقد درخواست نفقه کند که رابطه زناشویی وجود داشته باشد و تا پیش از آن نفقه قابل مطالبه نیست. البته اگر در دوران عقد، زن از مرد تمکین خاص کند و آماده زندگی مشترک باشد و مرد در این باره تاخیر نماید، زوجه می‌تواند نفقه خود را مطالبه کند.
نفقه زن بعد از فوت شوهر
بر طبق اصلاحیه ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی، زن می‌تواند تحت شرایطی بعد از فوت شوهر نیز نفقه خود را مطالبه کند که از اموال مرد پرداخت خواهد شد. البته در برخی موارد زنان به دلیل عدم اطلاع از این قوانین ممکن است از حقوق مادی خود محروم شوند. بر همین اساس بهتر است حتما پیش از هر اقدام قانونی و حقوقی، با یک وکیل خبره مشورت کنید تا با آگاهی کامل نسبت به مقررات نسبت به دریافت حقوق خود اقدام نمایید.
نفقه بعد از طلاق چگونه است؟
بر طبق قانون، زوج باید در عقد دائم نفقه حال و گذشته زوجه را تا زمان تمکین او بپردازد. بنابراین اگر زوجین از یکدیگر جدا شوند، مرد از پرداخت نفقه بری می‌شود. با این حال در صورت طلاق مرد همچنان باید نفقه گذشته و معوقه زوجه را بپردازد. علاوه بر این زوج پس از طلاق همچنان به پرداخت نفقه فرزندان ملزم خواهد بود.
لازم به ذکر است که در صورت طلاق رجعی، تا پایان عده زوجه می‌تواند در منزل زوجه سکونت داشته باشد و در این مدت نیز مرد باید نفقه همسر را بپردازد. اما اگر طلاق بائن باشد در دوران عده نفقه به زن پرداخت نخواهد شد.
بیشتر بخوانید : مراحل درخواست طلاق توافقی
نفقه فرزند چقدر است؟
در خصوص نفقه فرزندان نیز در قانون مدنی مبلغ مشخصی ذکر نشده است. بنابراین تعیین مقدار نفقه به نظر دادگاه و کارشناس دادگستری بستگی دارد. در صورتیکه نفقه تعیین شده کافی نباشد، می‌توان برای تغییر مقدار آن از دادگاه درخواست کرد. بر طبق قانون حتی در صورتیکه حضانت فرزند با مادر یا شخص دیگری باشد نیز پدر همچنان به پرداخت نفقه موظف خواهد بود. البته اگر پدر فوت کرده یا توان پرداخت نداشته باشد، پدربزرگ و در غیراینصورت اجداد پدری ملزم به پرداخت نفقه هستند. اگر هیچ کدام از این افراد در قید حیات نبودند یا توان پرداخت نداشتند، تامین نیاز فرزندان به عهده مادر خواهد بود.
نفقه فرزند دختر تا چند سالگی است؟
نفقه فرزندان شامل هزینه تحصیل، خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و بهداشت و سایر هزینه‌های متعارف آن‌ها است. در خصوص نفقه تفاوتی میان دختر و پسر وجود ندارد. بر همین اساس، پسر تا ۱۸ سالگی و دختر تا زمانی که ازدواج نکرده است و در منزل پدر ساکن است، مستحق نفقه خواهد بود.
نفقه اقارب
در ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی یکی از موارد نفقه، نفقه اقارب است که با توجه به استطاعت مالی انفاق‌کننده و شرایط مالی اقارب و نسبت آن‌ها پرداخت می‌گردد. نفقه اقارب عبارت است از البسه، غذا، مسکن و … که به قدر حاجت و با توجه به درجه استطاعت منفق تعیین می‌شود. منظور از اقارب در این قانون، بستگان نسبی در خط عمودی مانند پدر، مادر، فرزند و نوه است و شامل خواهر، برادر، عمه، عمو و سایر خویشاوندان نمی‌شود.
جمع‌بندی
در این مطلب به بررسی شرایط و نحوه پرداخت نفقه زوجه، نفقه فرزندان و اقارب پرداختیم. در صورتیکه در خصوص پرداخت یا مطالبه نفقه سوالی دارید، می‌توانید با کارشناسان حقوقی و وکلای خبره و مجرب ما در موسسه صلح میزان تماس بگیرید.
