مالیات ارزش افزوده از مدرن‌ترین نوع مالیات محسوب شده است. در ایران بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی تحت عنوان قانون مالیات ارزش افزوده، از سال ۱۳۸۷ در حال اجرا است. این نوع از مالیات، در اصل یک نوعی از شیوه پرداخت است که هزینه مالیات را فقط از تولیدکننده نگرفته و این میزان هزینه را میان تولید، توزیع و مصرف‌کننده تقسیم خواهند کرد.
مالیات بر ارزش افزوده یک نوع مالیات غیر مستقیم بوده که در هر مرحله از زنجیر تولید، توزیع و مصرف بر طبق ارزش کالا در زمان معامله، دریافت خواهد شد. در هر قسمت از این زنجیر بر میزان مالیات آن کالا اضافه شده و در نهایت خریدار آن را پرداخت خواهد کرد. دریافت‌کننده مالیات بر ارزش افزوده که فروشنده است، باید میزان هزینه دریافتی را به سازمان امور مالیاتی بپردازد.
با ما همراه باشید تا اطلاعات کاملی را از زبان وکیل مالیاتی در این رابطه بخوانید.
ارزش افزوده چیست؟
در پاسخ به این پرسش که ارزش افزوده چیست؟ شاید ساده‌ترین جواب این باشد که در هر مرحله از زنجیر تولید، توزیع و مصرف یک کالا یا خدمات بر میزان ارزش آن افزوده خواهد شد. البته این نکته را نباید فراموش کنید که ارزش افزوده فقط به مربوط به آن دسته از خدمات و کالا‌هایی خواهد بود که زنجیره تولید، توزیع و خدمات را طی کنند.
در هر بخش از این زنجیره تولید، توزیع و مصرف مطمئنا یک کاری بر روی آن کالا یا خدمات صورت می‌گیرد که بر ارزش آن کالا یا خدمات اضافه کند.
مالیات ارزش افزوده چیست؟
مالیات ارزش افزوده در یک تعریف کلی، اینگونه بیان خواهد شد که دریافت مالیات بصورت غیر مستقیم که اساس آن از اختلاف قیمت بین ارزش کالا با قیمت ارائه شده و خدمات آن در یک دوره، مشخص می‌گردد.
در اصل این نوع از مالیات را بر روی تمامی کالا‌ها یا خدماتی که تولید خواهند شد وضع کرده و در نهایت به واسطه خریدار آن کالا یا خدمات قابل پرداخت است.
انواع مالیات ارزش افزوده
مالیات ارزش افزوده را به سه بخش اصلی تقسیم‌بندی خواهند کرد. این سه بخش از انواع مالیات بر ارزش افزوده، عبارت هستند از:
1) مالیات ارزش افزوده تولیدی: مالیات بر ارزش افزوده در این بخش، بر فروش کالا مصرفی و فروش کالا سرمایه‌ای اعمال خواهد شد.
2) مالیات ارزش افزوده درآمد: این مالیات در اصل مبلغی بر فروش تولید خالص کالا خواهد بود. البته هزینه استهلاک سرمایه‌گذار در این بخش حذف شده و بعد مبلغ مالیات محاسبه و تعیین خواهد شد.
3) مالیات ارزش افزوده مصرفی: در هنگام بررسی مالیات بر ارزش افزوده مصرفی، تمام هزینه‌های مربوط به سرمایه‌گذاری ناخالص مالیات حذف شده و دلیل انجام این حذف، به خاطر این است که کالا و خدمات از نوع مصرفی هستند.
بیشتر بخوانید: وکیل کلاهبرداری چه کمکی به شما خواهد کرد؟
مالیات ارزش افزوده چند درصد است؟
سوالی که همیشه پرسیده می‌شود این است که این مالیات چند درصد است؟ در رابطه با این پرسش باید عنوان کرد که میزان مالیات ارزش افزوده ابتدا هر سال توسط سازمان مالیاتی کشور تعیین خواهد شد. درصد این نوع از مالیات در واقع بر طبق میزان تورم ایجاد شده در سال قبل مشخص می‌شود.
این گونه تصور خواهد شد که مالیات بر ارزش افزوده تقریبا به میزان ۹ درصد باشد. یعنی ۶ درصد خود مالیات بر ارزش افزوده در کنار سه در صد عوارض، عدد ۹ درصد به دست خواهد آمد. صاحبان کسب و کار بر طبق این میزان درصد مکلف به پرداخت مالیات ارزش افزوده خواهند بود.
نحوه محاسبه مالیات ارزش افزوده
یک سوال شایع که در رابطه با قانون مالیات ارزش افزوده همواره مورد توجه قرار می‌گیرد؛ این است که آیا قانون خاصی برای محاسبه این مالیات وجود دارد یا نه؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که محاسبه مالیات برای هر نوع از فعالیت‌های اقتصادی متفاوت است. در واقع هر یک از مشاغل، نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده متفاوتی دارند.
اما نکته بسیار مهم در مورد مالیات و نحوه محاسبه آن این است که مالیات‌ها بر اساس نرخ روز محاسبه خواهند شد. عواملی در هنگام محاسبه مالیات ارزش افزوده کالا یا خدمات موثر هستند، از اصلی‌ترین این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مالیات بر ارزش افزوده خرید کالا یا خدمات
- عوارض فروش خدمات یا کالا
- مالیات بر ارزش افزوده فروش خدمات یا کالا
- عوارض خرید کالا یا خدمات
بیشتر بخوانید: نکات مهم در قرارداد پیمانکاری
سامانه مالیات ارزش افزوده
در قانون مالیات ارزش افزوده بیان شده است که این میزان هزینه هر سه ماه یک بار باید پرداخت شود. مشاغلی که مشمول پرداخت این نوع از مالیات هستند نهایتا تا ۱۵ روز پس از تمام شدن هر سه ماه وقت دارند. این افراد برای پرداخت مالیات ارزش افزوده خود باید به سامانه www.evat.ir مراجعه و نسبت به پرداخت آن اقدام نمایید.
صاحبان مشاغل به هر دلیلی اگر موفق به پرداخت مالیات خود نشوند، حتما مشمول پرداخت یک مبلغی به عنوان دیرکرد خواهند شد. با استفاده از سامانه آنلاین www.evat.ir امکان پرداخت مالیات در طول شبانه روز وجود دارد. البته جهت ورود به این سامانه لازم است که اشخاص قبلا در سایت www.evat.ir ثبت نام کرده و نام کاربری و رمز عبور را اخذ کرده باشند.
رسیدگی به مالیات ارزش افزوده
رسیدگی به نحوه محاسبه و پرداخت مالیات ارزش افزوده، در اصل یک وظیفه مهم و بزرگ دیگری بر گردن حسابداران افزوده خواهد شد. در پایان هر سه ماه باید این افراد وضعیت پرداخت بدهی، دریافتی، پرداخت مالیات و مانده طلب‌های شرکت را مورد بررسی قرار دهند. حسابداران شرکت در هنگام رسیدگی به مالیات بر ارزش افزوده، کاملا باید بر طبق آئین نامه و بخش نامه‌های صادر شده عمل کنند.
حسابداران در زمان رسیدگی بر تعیین میزان مالیات بر ارزش افزوده نیاز‌مند مدارکی هستند. از جمله مهم‌ترین آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گردش موجودی کالا
- گردش حساب تعدیلات انباشته و حسابداری
- تکمیل فرم‌های مربوط به رسیدگی مالیات
- گردش حساب درآمد‌های غیر عملیاتی از تمام فصول سال مورد رسیدگی
- تراز آزمایشی در سطوح کل، معین و تفضیل سال قبل و پس از بستن حساب‌های موقت در بانک‌ها جهت بررسی در سال مالی مورد رسیدگی
- گردش حساب مالیات بر ارزش افزوده تمام فصول سال مورد رسیدگی به ترتیب
