حضانت فرزند بدون طلاق و یا بعد از طلاق یکی از دغدغه‌های همیشگی زوجین در زمان اختلافات است. حضانت در لغت به معنی پرورش و نگهداری فرزند است. بر اساس قانون ملاک سنی برای حضانت بر اساس بلوغ فرزندان تعیین می‌شود و در نتیجه دختران تا ۹ سالگی و پسران تا ۱۶ سالگی تحت حضانت قرار می‌گیرند. بعد از این مدت هر یک از فرزندان می‌توانند شخصا تصمیم بگیرند که نزد کدام یک از والدین بمانند.
حضانت فرزند بدون طلاق چگونه است؟
به طور کلی بر طبق قانون حضانت فرزندان تا قبل از طلاق به عهده زوج و زوجه است و هر دو مسئول حضانت هستند. البته ممکن است یکی از والدین فوت کند و یا از پذیرش مسئولیت امتناع کند. در هر صورت در زمان تعیین شده توسط قانون وقتی حضانت به یکی از والدین سپرده شود، او در این مدت نمی‌تواند از مسئولیت‌های خود در قبال فرزند سر باز زند.
بنابراین حضانت فرزندان پیش از طلاق به عهده والدین است مگر در شرایط خاص که عدم صلاحیت یکی از آن‌ها احراز شود.
حضانت بعد از طلاق چگونه است؟
بعد از طلاق حضانت دختر و پسر تا ۷ سالگی به عهده مادر است و پس از آن به ترتیب تا ۹ و ۱۵ سالگی به عهده پدر خواهد بود. البته در برخی موارد ممکن است شرایط از پدر یا مادر سلب شود و دادگاه حضانت را از او بگیرد و به طرف مقابل اعطا کند. البته لازم به ذکر است که در هر صورت چه حضانت با پدر باشد و چه مادر، پدر موظف است که همه هزینه‌ها و مخارج زندگی فرزندان را تحت عنوان نفقه به آن‌ها بپردازد.
حضانت فرزند بعد از فوت والدین چگونه است؟
اگر یکی از والدین فوت کند، حضانت فرزند به عهده والد زنده است. اما اگر هم پدر و هم مادر فوت کنند، مسئولیت نگهداری از فرزند به عهده جد پدری است. اگر جد پدری نیز در قید حیات نباشد، نزدیک‌ترین فرد خانواده به ترتیب ارث، حضانت کودک را دریافت می‌کند.
گاهی ممکن است با فوت یکی از والدین، حضانت به والد دیگر منتقل شود اما وی صلاحیت لازم برای نگهداری از کودک را نداشته باشد، در اینصورت با درخواست ولی قهری حضانت از والدی که شایسته و صالح نیست، سلب می‌شود.
حضانت فرزند با چه کسانی است؟
همانطور که گفته شد حضانت فرزند بدون طلاق و در حالت عادی قبل از طلاق به عهده هردو والد است. بعد از جدایی نیز بر طبق سن تا ۷ سالگی مادر حضانت را به عهده دارد و پس از آن پدر مسئول خواهد بود. اگر این دو نفر هیچ کدام در قید حیات نباشند، ابتدا جد پدری، سپس وصی که نماینده تعیین شده توسط پدر یا جد پدری است، و در نهایت قیم که نماینده قضایی دادگاه است، حضانت را دریافت می‌کنند.
موارد سلب حق حضانت فرزند کدام است؟
- اعتیاد زیان‌آور به مخدر، الکل و قمار
- فساد اخلاقی و فحشا
- ابتلا به بیماری روانی با تشخیص پزشکی قانونی
- سو استفاده از طفل و وارد کردن او به مشاغل غیر اخلاقی مانند فحشا یا تکدی‌گری
- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
بنابراین و به طور کلی، فساد اخلاقی و یا اعتیاد به مواد مخدر موجب سلب حضانت می‌شود. ازدواج مجدد مادر هم عموما حضانت را از وی سلب می‌نماید مگر اینکه مادر در دادگاه اثبات کند که ازدواج او به حقوق فرزند آسیبی نمی‌زند و او همچنان می‌تواند مراقب فرزند باشد.
در مجموع سلب حضانت به شرایط و وضعیت والدین بستگی دارد و قاضی با توجه به شرایط خاص هر پرونده در این باره تصمیم می‌گیرد.
درخواست دستمزد بابت حضانت فرزند
حضانت فرزند وظیفه قانونی والدین است. در نتیجه والدین نمی‌توانند برای اجرای مسئولیت‌هایشان درخواست دستمزد کنند. مگر در شرایطی که حضانت به شخصی غیر از والدین منتقل شده باشد. همانطور که پیش از این گفته شد پرداخت دستمزد برای حضانت ربطی به نفقه ندارد و پدر در هر صورت نفقه را باید بپردازد.
آیا صرف نظر کردن از حق حضانت امکان‌پذیر است؟
حضانت هم حق است و هم تکلیف. جنبه حق آن قابل اسقاط است. بنابراین اگر این حق برای شخصی ایجاد شود او می‌تواند از آن بگذرد. مثلا مادر می‌تواند از حق حضانت خود بگذرد و آن را به پدر واگذار کند. اما در خصوص جنبه تکلیف، امکان صرف‌نظر کردن وجود ندارد و والد در صورتیکه مکلف به حضانت باشد باید آن را اجرا کند و امکان معافیت ندارد. مگر در صورتیکه شرایط حضانت از او سلب شود و نگهداری طفل توسط وی به صلاح کودک نباشد.
شرایط ملاقات با طفل
شخصی که حضانت فرزند را به عهده دارد نمی‌تواند مانع ملاقات شخص ذی‌حق با طفل شود. بنابراین اگر شخص مسئول اجازه ملاقات با طفل را ندهد، شخص ذی‌حق می‌تواند از دادگاه برای ملاقات طفل دادخواست بدهد. در ادامه در صورتیکه این ملاقات به مصلحت طفل باشد، دادگاه روز و زمان ملاقات را تعیین می‌کند. لازم به ذکر است که این ملاقات در برخی موارد ممکن است در حضور یک ناظر انجام شود.
حضانت فرزند در طلاق توافقی
در طلاق توافقی زوجین در مورد همه مسائل با یکدیگر توافق می‌کنند. این توافق شامل حضانت فرزند نیز می‌شود. بنابراین ممکن است زوج و زوجه تصمیم بگیرند که حضانت فرزند برخلاف روال معمول قانونی از ابتدا با پدر باشد یا در ادامه به مادر منتقل شود و یا حتی به طور کامل به پدر یا مادر اعطا شود. اگر سوالی در رابطه با طلاق توافقی دارید می توانید با وکیل طلاق توافقی پایه یک دادگستری در موسسه صلح میزان تماس بگیرید.
مدارک لازم برای دریافت حضانت فرزند
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی
- سند ازدواج و سند طلاق
- در صورت طلاق توافقی، نسخهای که در آن توافقات زوجین شرح داده شده باشد باید ارائه شود.
- در صورت استفاده از وکیل، وکالت‌نامه نیز باید تقدیم شود.
تکلیف و اجبار به حضانت
پیش از این گفتیم که حضانت حق و تکلیف والدین است و در نتیجه ابوین حق ندارند در زمانیکه به حکم قانون حضانت به آن‌ها سپرده شده است، از نگهداری کودک سرباز زنند. اگر یکی از ابوین از حضانت امتناع کند، حاکم باید با توجه به تقاضای طرف دیگر یا قیم یا اقربا و یا به تقاضای مدعی‌العموم، نگهداری از کودک توسط هر یک از ابوین را به حکم قانون الزام کند. در صورتیکه الزام امکان‌پذیر نباشد، حضانت با هزینه پدر و در صورت فوت پدر، با خرج مادر تامین می‌شود و این مسئولیت با پرداخت دستمزد به شخصی سپرده می‌شود.
بر طبق قانون و ماده ۴۰ قانون حمایت از خانواده، هر شخصی که از اجرای حکم دادگاه در خصوص حضانت کودک امتناع کند یا مانع اجرای آن شود، با تقاضای اشخاص ذی‌نفع دیگر و به دستور دادگاه، بازداشت می‌شود.
همچنین در ماده ۵۴ قانون حمایت از خانواده آمده است که اگر مسئول حضانت تعهدات و تکالیف خود را به درستی اجرا نکند و یا مانع ملاقات کودک با افراد ذی‌حق شود، در بار نخست به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در دفعات بعدی به حداکثر مجازات مذکور محکوم خواهد شد.
دریافت حضانت فرزند توسط مادر
حضانت فرزندان فارغ از جنسیت آن‌ها تا ۷ سالگی به عهده مادر است. پس از آن دختر تا ۹ و پسر تا ۱۵ سالگی تحت حضانت مادر است. در برخی شرایط ممکن است مادر با پدر در مورد حضانت توافق کند و برخلاف قانون به طور کامل حضانت کودکان به زوجه اعطا شود. گاهی نیز ممکن است مادر در ازای بخشیدن مهریه حضانت فرزندان را دریافت کند.
علاوه بر این موارد، در زمانی که حضانت به عهده پدر است، اگر وی شرایط حضانت را نداشته باشد و صالح نباشد، مادر می‌تواند با اثبات عدم صلاحیت پدر از دادگاه بخواهد که حضانت کودکان را به وی منتقل نماید.
در مجموع برای اینکه از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود، بهتر است زوجه در زمان اجرای عقد، حق حضانت را در شروط ضمن عقد ازدواج، از زوج دریافت کند تا با ایجاد حقوق برابر میان زوجین، هر دو دارای این حق باشند و در نهایت در آینده در صورت بروز مشکل، حضانت به عهده کسی قرار بگیرد که صالح‌تر است و رابطه بهتری با فرزندان دارد.
نقش وکیل در دریافت حضانت فرزند بدون طلاق یا بعد از طلاق
در بسیاری از موارد افراد به دلیل عدم اطلاع از حقوق و تعهدات‌شان، مورد ظلم واقع می‌شوند. بنابراین بهتر است حتما برای دریافت حضانت فرزند بدون طلاق و خواه بعد از طلاق و خواه در صورت ادامه زندگی و عدم صلاحیت هر یک از والدین، از یک وکیل خبره و باتجربه در این زمینه کمک بگیرید تا روند دریافت حضانت فرزند تسهیل و تسریع شده و از تضییع حقوق شما و فرزندتان جلوگیری شود.
در همین راستا می‌توانید با وکلا و مشاوران خبره ما در موسسه حقوقی صلح میزان تماس بگیرید تا در کوتاه‌ترین زمان سوالات و ابهامات حقوقی شما را رفع کنیم.
شرایط سلب حضانت فرزند از مادر چیست؟
فساد اخلاقی و یا اعتیاد به مواد مخدر موجب سلب حضانت فرزند از مادر می‌شود. ازدواج مجدد مادر هم عموما حضانت را از وی سلب می‌نماید مگر اینکه مادر در دادگاه اثبات کند که ازدواج او به حقوق فرزند آسیبی نمی‌زند و او همچنان می‌تواند مراقب فرزند باشد.
حضانت فرزند در طلاق توافقی چگونه است؟
در طلاق توافقی زوجین بر سر حضانت فرزند باهم به توافق میرسند؛ که در ابتدا چه کسی حضانت را بر عهده گیرد و یا به طور کامل به یکی واگذار شود.
چگونه حضانت فرزند را از پدر بگیریم؟
در زمانی که حضانت به عهده پدر است، اگر وی شرایط حضانت را نداشته باشد و صالح نباشد، مادر می‌تواند با اثبات عدم صلاحیت پدر از دادگاه بخواهد که حضانت کودکان را به وی منتقل نماید. برای اطلاعات بیشتر به وکلای صلح میزان تماس بگیرید.
