مهریه در قوانین کشور ما ایران و در شرع مقدس اسلام به نوعی حق زن لحاظ می‌شود. افراد با توافق طرفین مقدار مهریه را تعیین می‌کنند. اما زن در برخی شرایط مانند طلاق یا هر زمانی که پرداخت آن را در توان مالی همسرش دید، می‌تواند این حق خود را مطالبه کند. حال مرد می‌تواند مهریه را یکجا بپردازد یا تقاضای اعسار در پرداخت مهریه کند. ما در ادامه به مفهوم اعسار از پرداخت مهریه چیست؟ پاسخ داده و مطالبی در رابطه با این موضوع از زبان وکیل مهریه و وکیل اعسار موسسه صلح میزان ارائه می‌دهیم، پس با ما همراه باشید.
مفهوم اعسار از پرداخت مهریه
لغت اعسار از ریشه عسرت به معنای نداری و تنگ دستی می‌آید. مردان هنگام تعیین مهریه باید این نکته را مد نظر بگیرند که مهریه مانند یک چک سفید امضا برای بانوان است. آن‌ها هر زمانی که بخواهند و بدون نیاز به دلیلی می‌توانند از طریق دادگاه یا اجرائیات ثبت اسناد، مهریه خود را مطالبه کرده و به اجرا بگذارند. مردان نیز محکوم به پرداخت مهریه هستند.
پس از محکومیت مرد به پرداخت مهریه با رای قطعی دادگاه، اگر او اموال یا توان مالی پرداخت یک جای مهریه را نداشته باشد؛ می‌تواند به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و دادخواستی مبنی بر اعسار از پرداخت مهریه تنظیم کرده و مطرح نماید. پس از ارائه دادخواست اعسار در پرداخت مهریه توسط مرد، به او فرصت اثبات ناتوانی در پرداخت مهریه داده می‌شود. اگر او بتواند با دلایل قانع کننده و محکم اعسار خود را ثابت کند، در آخر، دادگاه دستور قسط بندی مهریه زن را صادر می‌نماید.
وکیل اعسار از پرداخت مهریه
ناتوانی در پرداخت مهریه، به اثبات نیاز دارد و کسی که باید آن را ثابت کند مدعی اعسار یا مرد است. یکی از مواردی که قانون گذاران تلاش کرده‌‌اند تا اثبات آن را راحت‌تر کنند، همین ناتوانی در پرداخت مهریه است. اما باز هم مرد برای این اثبات تحت مضیقه قرار می‌گیرد. انجام این موارد به تخصص نیاز دارد، مرد می‌تواند برای انجام بهتر امور خود وکیل انتخاب کند.
پس اگر مرد به پرداخت مهریه محکوم شد، اما اموال و تمکن مالی برای پرداخت مهریه را نداشته باشد. وکیل می‌تواند دادخواستی مبنی بر اعسار از پرداخت مهریه تنظیم کند تا بتواند با دلایل محکم عدم توانی مالی مرد را به اثبات برساند و در نتیجه پرداخت مهریه به صورت قسطی تعیین شود. در ضمن دعوای ناتوانی از پرداخت مهریه به همان شعبه دادگاهی ارجاع داده می‌شود که در آن مهریه توسط زن به اجرا گذاشته شده بود.
این روزها دیگر با وجود اعسار در پرداخت مهریه، حکم جلب مرد در دادگاه صادر نمی‌شود. پس اثبات این ناتوانی در محضر دادگاه کاری کاملا حساس می‌باشد. زیرا اگر رئیس دادگاه راجع به اعسار مرد قانع نشود و دعوا را رد کند، این حکم قطعی می‌شود. در نهایت اگر مرد مهریه را به طور کامل و یکجا پرداخت نکند حکم جلب وی صادر شده و به زندان محکوم می‌شود. البته در هر زمانی می‌تواند دوباره دادخواست ناتوانی در پرداخت مهریه را مطرح کند. پس حضور یک وکیل پایه یک یا یک وکیل حاذق برای پیشگیری از تمام این وقایع، ضروری است.
بیشتر بخوانید: شرایط گرفتن مهریه بعد از طلاق چیست؟
نکات مهم در مورد اعسار از پرداخت و قسط بندی مهریه
- همان طور که پیش‌تر بیان کردیم قاضی می‌تواند پس از قبول کردن ناتوانی مرد در پرداخت مهریه، به مرد برای پرداخت فرصت دهد یا مهریه را قسط بندی کند.
- تعیین مقدار اقساط با قاضی است اما اغلب 10 درصد مهریه به عنوان پیش پرداخت و یک چهارم درآمد ماهیانه مرد به عنوان اقساط ماهانه معین می‌شود. (اما اگر مرد مجرد باشد و ازدواج کند باید یک سوم درآمد ماهانه خود را بدهد.) اما بسیار مشاهده شده که قاضی طبق عرف عمل نکرده و مقدار بیشتر یا کمتر را برای مرد لحاظ می‌کند.
- همان طور که گفتیم: دادگاه‌ها اخیرا طبق بخش نامه صادر شده از طرف قوه قضاییه حکم جلب مرد را صادر نمی‌کنند. پس عدم پرداخت مهریه هیچ ضمانت اجرایی ندارد.
- زن می‌تواند اموال مرد مانند: حساب بانکی، ملک، سهام یا هر نوع اموال قابل توقیف دیگر را به دادگاه معرفی کند؛ تا بتواند کل مهریه خود را دریافت نماید. اما اگر اطلاعی از اموال وی نداشته باشد حتی نمی‌تواند برای دریافت اقساط ماهانه خود به او فشار وارد کند.
- برای اثبات اعسار از پرداخت مهریه داشتن وکیل ممنوع نیست. طبق یک باور اشتباه گاهی داشتن وکیل در دعوای اعسار و تقسیط اموال مرد ممنوع می‌شود. ولی همان طور که گفتیم حضور یک وکیل برای درخواست اعسار و تقسیط نه تنها ممنوع نیست، بلکه در نتیجه دعوا می‌تواند بسیار موثر واقع شود.
- گرفتن وکیل به معنای توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه نیست. گاهی اوقات قضات محترم این موضوع که مرد برای گرفتن وکیل حق الزحمه‌‌ای به او می‌دهد، را دلیلی بر تمکن مالی می‌دانند. همین دلیل موجب شده است تا گاهی اوقات مرد برای فریب دادگاه با وجود توانایی مالی که دارد، در دعوای مطالبه مهریه وکیل نگیرد. در این چنین مواقعی باید طرف مقابل این نکته را در جلسه دادگاه و در خصوص رسیدگی به اعسار بیان کند؛ او باید به اطلاع قاضی برساند که مرد در پرونده‌های دیگری در دادگاه وکیل داشته است. پس داشتن وکیل در مرحله اعسار دلیلی برای تمکن مالی نیست. فقط در صورتی که مرد در پرونده‌های مختلف وکیل داشته می‌تواند در این فرض بدبینانه دخیل باشد.
- گاهی ممکن است مرد پرونده‌‌ای با بار مالی زیاد داشته باشد و عدم توانایی خود در پرداخت مهریه را به دادگاه اعلام کند. در این موارد بیشتر قضات عدم تمکن مرد را قبول نمی‌کنند. زیرا اعتقاد دارند وجود چنین پرونده‌هایی با بار مالی زیاد بیان کننده توانایی مالی مرد است.
اعسار از پرداخت مهریه در طلاق توافقی
در طلاق توافقی زوج می‌تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد و درخواست تعدیل و اقساط در پرداخت مهریه را داشته باشد و شرایط را به نفع خود به پایان برساند. اما اگر غیر این باشد و زن بتواند تمکن او را با ارائه مدارک معتبر یا گواهی شاهدان به اثبات دادگاه برساند، می‌تواند اقدام به رد درخواست اعسار مرد کرده و مهریه خود را کامل دریافت کند.
اگر سوالی در رابطه با طلاق توافقی دارید میتوانید از وکیل طلاق توافقی صلح میزان بپرسید.
تفاوت عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بودن در اعسار از پرداخت مهریه چیست؟
می‌توان گفت: نوع مهریه بر نوع پرداخت آن تاثیر می‌گذارد. اگر مهریه زن عندالمطالبه باشد مرد موظف است که آن را یک جا پرداخت کند. اما اگر دارای عدم توانایی در پرداخت مهریه باشد باید درخواستی تحت عنوان عدم توانایی مالی برای پرداخت مهریه به دادگاه ارائه دهد. اما اگر مهریه زن عندالاستطاعه بود، دادگاه فرض می‌کند که مرد توان پرداخت آن را ندارد و این بار زن است که باید توانایی مرد را در پرداخت مهریه به دادگاه ثابت نماید.
بیشتر بخوانید: عواقب اجرا گذاشتن مهریه
سخن پایانی
مهریه هم مانند سایر بدهی‌ها، در صورتی که زن خواستار آن باشد، باید توسط مرد پرداخت شود. اعسار از پرداخت مهریه دارای قوانین و شرایط مختص خود می‌باشد. بهتر است برای دفاع بهتر و سپردی کردن درست مراحل قانونی اعسار مهریه در دادگاه، وکیل اعسار گرفت. زیرا آن‌ها به تمامی قوانین و تبصره‌های مرتبط با این موضوع واقف هستند و می‌توانند به همه افراد در رسیدن به حق و حقوقی که مستحق آن هستند، کمک کنند.
