برای شروع لازم است ماده 10 قانون مدنی را یادآوری کنیم: (قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نمودند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است). این ماده نشان می دهد که نوشتن قراردادها، کاملاً آزاد است؛ بنابراین نوشتن قولنامه دستی در صورتی که تمامی شرایط قانونی در آن ذکر شود، اعتبار دارد. در ادامه، اعتبار قولنامه دستی را بررسی می کنیم.
قولنامه دستی چیست؟
قولنامه‌ها باید در دفترخانه اسناد رسمی نوشته و ثبت شوند؛ اما گاهی ثبت این نوشته‌ها در خارج از دفترخانه‌ها انجام می‌شود. نوشته‌ای که توسط دو یا چند نفر برای اموال، منقول (منظور از اموال منقول اموالی است که قابلیت جابه‌جایی دارند، مانند: ماشین، دوچرخه) و غیرمنقول (منظور از اموال غیرمنقول اموالی است که قابلیت جابه‌جایی ندارد، مانند: خانه، زمین) در خارج از دفترخانه نوشته شود، قولنامه دستی نام دارد.
در قول نامه، هر دو طرف شرایط خود را نوشته و با توافق یکدیگر آن را ثبت می کنند.
به‌طور مثال دو نفر خانه‌ای را قرار است باهم معامله کنند. خریدار مبلغ موردنظر را یکجا نمی‌تواند پرداخت کند، اما فروشنده و خریدار باهم توافق دارند. در این صورت باید قولنامه‌ای بنویسند که در آن شرایط ذکر شود و با توافق طرفین باشد.
قولنامه دستی یک سند عادی تلقی می‌شود. در این نوع قول نامه، هر متنی که نوشته می‌شود باید زیر آن امضا زده شود، اگر امضا نشود، اعتبار چندانی ندارد و اثبات آن در دادگاه سخت می‌شود.
محدودیت های قولنامه دستی
لازم نیست برای ثبت و نوشتن قولنامه و همچنین عمل به آن سخت‌گیری شود. فروشنده، مالی که در قولنامه ثبت شده را نمی‌تواند به فرد دیگری بفروشد. خریدار نیز باید مبلغ را در مدت‌زمان مندرجه به صورت کامل باید پرداخت کند. در این صورت، سندی دارید که در دادگاه نیز قابل استناد می‌باشد.
قولنامه دستی بدون شهود!
شاید برای شما سؤال باشد که مگر بدون شاهد، قولنامه دستی در دادگاه اعتبار دارد؟
بله دارد. اگر این قولنامه کلاهبرداری نباشد و به صورت واقعی باشد، مسلماً طرفین از قرارداد راضی هستند و رضایت طرفین در دادگاه حتی بدون شاهد نیز نافذ است.
بیشتر بخوانید: نکات مهم جلوگیری از کلاهبرداری از زبان وکیل کلاهبرداری
چرا در برخی قولنامه ها امضای شاهد وجود دارد؟
امضا به قولنامه اعتبار و اصالت بیشتری می‌دهد. داشتن یا نداشتن امضا و شاهد، تأثیری بر ضمانت اجرای آن ندارد؛ اما اثبات قولنامه دستی بدون شاهد، کمی سخت و پیچیده می‌باشد، از این رو پیشنهاد می‌شود از شاهد نیز کمک بگیرید.
داشتن امضا در قولنامه اهمیت قولنامه دستی را بیشتر می‌کند و اگر یکی از آنها اعتبار قولنامه دستی را زیر سؤال ببرد، شاهد می‌تواند کمک کند
بعد از فوت فروشنده، اعتبار قولنامه دستی چقدر است؟
قولنامه بعد از فوت فروشنده نیز اعتبار دارد. برای گرفتن گواهی حصر وراثت، علیه ورثه طرح دعوی نمایید. گواهی حصر وراثت را باید از شورای حل اختلاف بگیرید.
بیشتر بخوانید: وکیل ارث در فرآیند انحصار وراثت چه کمکی می کند؟
اعتبار اسناد عادی چون قولنامه دستی در انتقال املاک چقدر است؟
طبق ماده 22 و 46 و 47 و 48 قانون ثبت، اموالی که سابقه ثبتی دارند، برای انتقال نیاز به سند رسمی دارند و سند عادی همچون قولنامه دستی در دادگاه به رسمیت شناخته نمی‌شود؛ اما در صورتی که با سند عادی صورت گیرد، دادگاه وظیفه دارد در صورت احراز صحت، آن را به صورت سند رسمی تنظیم کند.
اعتبار قولنامه دستی بدون اثرانگشت چگونه است؟
آنچه در قولنامه دستی مهم است، امضا می‌باشد، نبود اثرانگشت نیز از اعتبار آن نمی‌کاهد.
نکات مهم در نوشتن قولنامه دستی
اول‌ازهمه گفته می‌شود که از نوشتن قولنامه دستی پرهیز کنید، چراکه اعتبار چندانی در دادگاه ندارد و با پیشرفت علم در دنیای امروز، قول‌نامه‌های چاپی نیز وجود دارد که بسیار بهتر است؛ اما اگر جایی مجبور یا مایل به نوشتن این نوع سند بودید، حتماً آن را در بنگاه ثبت نمایید. اهمیت قولنامه دستی در بنگاه به این می‌باشد که کد رهگیری دریافت می‌کنید. داشتن کد رهگیری، قولنامه را رسمی می‌کند.
رعایت نکات زیر سبب می‌شود که اعتبار قولنامه دستی در دادگاه بیشتر شود:
- اطلاعات طرفین به صورت کامل ذکر شود. (نام، نام خانوادگی، کد ملی، نام پدر)
- آدرس اقامت، تلفن منزل، تلفن همراه به صورت کامل و خوانا ذکر شود.
- تاریخ انجام معامله باید به صورت قطعی ذکر شود. برای مثال فلان روز و فلان ساعت در دفتر اسناد رسمی حضور پیدا کنند.
- در نظر گرفتن ضمانت اجرا، نکته بسیار مهمی است. در صورتی که یکی از آنها معامله را به درستی انجام نداد باید خسارت پرداخت کند.
- موضوع قولنامه باید صریح و خوانا باشد.
- دو نفر شاهد مورد اعتماد، قولنامه را امضا کنند و مشخصات کامل آنها نیز ذکر گردد.
- نحوه پرداخت ذکر شود.
- سه کپی از قولنامه باید تهیه شود. یکی برای فروشنده، یکی خریدار و دیگری برای بنگاه. چنانچه قولنامه در بنگاه تنظیم نشده، نسخه سوم را در دست فردی امانت‌دار قرار دهید.
- تا زمانی که قولنامه رسمی نشده، تمامی هزینه را پرداخت نکنید.
مدت اعتبار قولنامه دستی چقدر است؟
مدت اعتبار قولنامه دستی در قول نامه ذکر شده است که هر کدام با یکدیگر متفاوت می‌باشد و لزوماً همه قراردادهای دستی به یک میزان، مدت اعتبار ندارند. ممکن است برخی دارای 6 ماه، برخی 1 سال، برخی 2 سال و… اعتبار باشند. بستگی به توافق طرفین دارد.
تنظیم قولنامه در چه صورت صحیح است و چه تأثیری بر قولنامه دستی دارد؟
نکته مهم اینکه تنظیم قولنامه را باید به وکیل متخصص در این حوزه سپرد تا کمترین ایراد را داشته باشد و کار ما حقوقی انجام شود و در صورتی که تعهد انجام نشود بتوان حق ازدست‌رفته را جبران نمود.
نتیجه گیری
بسیاری از مشکلات حین خریدوفروش اموال به علت عدم آگاهی در رابطه با مسائل حقوقی می‌باشد. شما نمی‌توانید بدون وکیل با فرد خبره‌ای قرارداد دستی تنظیم نمایید. چراکه اگر مدتی بعدازآن حق شما خورده شود و یکی از آنها به تعهد خود عمل نکند نمی‌توانید در دادگاه، واقعی بودن قولنامه را اثبات کنید؛ بنابراین قبل از خریدوفروش، با یک وکیل امور ثبتی یا وکیل قراردادها مشورت کنید، در رابطه با آن مسئله تحقیق کنید تا بتوانید در کار خود موفق شوید و به هدف خود نیز نزدیک‌تر گردید.
گروه وکلای پایه یک دادگستری در موسسه صلح میزان تمام سوالات شما را در رابطه با قولنامه هاپاسخ میدهند.
